چرا ساختمان تخریب میشود؟
ساختمان‌ها مانند هر چیز دیگری در این دنیا، عمر مفید خود را دارند. استحکام و دوام سازه‌های ساختمانی حتی اگر با مدرن‌ترین روش‌ها ساخته شوند، تا حد مشخصی خواهد بود. بعد از گذشت این زمان مشخص، سازه را تخریب می‌کنند تا یک ساختمان جدیدتر به جای آن ساخته شود. این فرایند بطور مداوم در شهرها و روستاها در حال اجراست و با بازسازی ساختمان‌ها، سازه‌های جدید جای بناهای قدیمی و فرسوده را می‌گیرند. در این مطلب از بلاگ بایرایرانیان می‌خواهیم ابتدا راجع به روش‌های تخریب ساختمان‌های قدیمی بپردازیم و سپس اشتباهات مهم تخریب ساختمان را یادآوری کنیم که بسیار حائز اهمیت هستند.
معرفی روش‌های تخریب ساختمان
تخریب سازه‌های قدیمی و کهنه معمولا با سه شیوه انجام میشود که در ادامه به طور اجمالی آن‌ها را توضیح می‌دهیم.
روش اول: تخریب به شیوه دستی
همان طور که مشخص است، در این روش تخریب به طور سنتی و توسط کارگران صورت می‌گیرد و نیازی به استفاده از تجهیزات ویژه نیست. برای این کار، ابتدا مجوزهای لازم برای تخریب اخذ شده و سپس انشعابات مختلف ساختمان مثل برق و گاز قطع میشود. در ادامه اطراف سازه با محافظ و علائم هشدار احاطه میشود تا اطلاع رسانی راجع به این موضوع انجام شود. پیش از اشاره به اشتباهات مهم تخریب ساختمان لازم است به روند انجام این فرایند مختصرا اشاره کنیم. قبل از تخریب ساختمان، باید بعضی از اجزا مثل قسمت‌های فلزی، شیشه‌ای و چوبی را از جای خود جدا کرده و از سازه خارج کرد. بنابراین درها، پنجره‌ها، کمدها، کابینت‌ها و… به بیرون از ساختمان برده می‌شوند.
سپس تخریب با کمک گرفتن از وسایلی مثل کلنگ، بیل، چکش هیلتی، پتک و مانند آن آغاز میشود. تخریب سازه به شیوه دستی، از بالاترین طبقه ساختمان شروع شده و در خراب کردن هر طبقه از بنا، ابتدا سقف و بعد از آن دیوارهای طبقه را تخریب می‌کنند. بعد از خراب کردن هر طبقه از سازه، ضایعات و نخاله‌های ساختمانی روی طبقه پایینی می‌ریزد. برای اینکه سنگینی وزن این ضایعات روی سقف طبقه زیرین باعث اخلال در ترتیب مراحل تخریب نشود، لازم است قبل از آغاز کار یک حفره در قسمت مرکزی سقف‌های بنا ایجاد شود تا ضایعات از طریق آن به پایین هدایت شود.
با این کار وزن بالای ضایعات باعث تخریب زود هنگام طبقه‌های پایین‌تر نمی‌شود. پس یکی از اشتباهات مهم تخریب ساختمان عدم توجه به این مساله است. بعد از هرمرحله تخریب، باید نخاله‌های ساختمانی ریخته و جمع شده در پایین ساختمان را به بیرون از محیط انتقال داد. در نهایت وقتی پایین‌ترین طبقه ساختمان هم خراب شد، اسکلت سازه باقی مانده که اگر فولادی باشد، با کمک گرفتن از تجهیزات مخصوصی مثل هوابرش باید قطعات فلزی برش داده شوند تا مراحل پایانی تخریب هم انجام شود. در روش دستی اکثر مراحل تخریب را به جز برش فلزات و جابجایی نخاله‌ها، نیروی انسانی انجام می‌دهد و به‌همین دلیل هزینه و سرعت انجام آن کمتر است. این روش بیشتر برای ساختمان‌های کوچکتر کاربرد دارد.
روش دوم: تخریب با روش مکانیکی
در این روش، تخریب ساختمان با کمک تجهیزات مکانیکی و ماشین آلات مختلف انجام داده میشود. از جمله‌ی این وسایل می‌توان بیل مکانیکی، پیکور و قیچی هیدرولیک را نام برد. بالتبع هزینه‌های این نوع تخریب و سرعت اجرای آن نسبت به شیوه دستی، بیشتر خواهد بود. با وجود این مزایا و توجه به این مساله که در این روش به خاطر مکانیزه بودن اشتباهات مهم تخریب ساختمان کمتر اتفاق می‌افتد، اما همچنان ضربه زدن و کار دستگاه‌ها سر و صدای فراوانی ایجاد می‌کند.
روش سوم: تخریب سازه با انفجار
این مدل تخریب، نسبت به دو شیوه قبلی کمتر انجام میشود، چراکه باید انجام آن از لحاظ زیست محیطی، عدم ایجاد مزاحمت برای همسایگان و آسیب به ساختمان‌های کناری بررسی شود. در صورتی که منعی برای اجرای آن وجود نداشت، یک پیمانکار تخصصی باید با توجه به مسائل مختلف برای تخریب به روش انفجار اقدام کند. در این روش معمولا باید ابتدا بنای ساختمان تضعیف شده و سپس مواد منفجره در جای مناسب قرار داده شود.
انفجارهای مورد نیاز باید در فواصل زمانی مطلوب صورت گیرد تا از ایمنی و تخریب کامل اطمینان حاصل شود. در عین حال باید از بناهای کناری محافظت شود تا آسیبی به ساختمان‌ها و افراد داخل آن وارد نشود. اگر همه نکات مهم رعایت شود، از بروز اشتباهات مهم تخریب ساختمان در حین انفجار جلوگیری خواهد شد. این روش دو مزیت مهم دارد؛ اول اینکه بسیار سریع و درعرض چند ثانیه نتیجه مورد نظر حاصل میشود. در ثانی، هر ساختمان حتی مرتفع و بسیار محکم را می‌توان با آن تخریب کرد.
اشتباهات مهم در تخریب ساختمان
- در مراحل تخریب سازه، نباید قسمت‌هایی از ساختمان که ابعاد بزرگ دارند، مانند سقف‌ها و دیوارها به یک باره و یکجا تخریب شده و روی زمین یا طبقه پایین‌تر ریخته شوند. چون این کار ممکن است به بروز ارتعاش گسترده منجر شود.
- برای جابجا کردن نخاله‌ها و ضایعات ساختمانی از محل سازه، نباید از لودر استفاده شود. زیرا می‌تواند ارتعاش زیادی درست کند. پس بهتر است به جای آن از بیل مکانیکی استفاده شود.
- گاهی اوقات در حین تخریب بنا به روش دستی، کارگران تیرهای موجود در اسکلت سازه را یک باره برش می‌دهند که طبیعتا موجب سقوط آزاد این قطعات از ارتفاع میشود. این مساله یکی دیگر از اشتباهات مهم تخریب ساختمان است که باید به آن دقت شود. برای جلوگیری از این مشکل، باید ابتدا تیرها را مهار نموده و سپس عملیات برش زدن را آغاز کرد.
- همیشه کارگاه مد نظر را قبل از شروع به تخریب، بیمه کنید. این کار باعث میشود در صورت بروز حوادث احتمالی، فرصتی برای جبران خسارت مالی وارده فراهم شده باشد.
- یک اشتباه دیگر قرار دادن ماشین آلات و ابزار کار در جای نامناسب است که نخاله‌های ساختمانی ممکن است بر روی آن ریخته شده و آسیب جدی ایجاد کنند. پس حتما در روش‌های تخریب مکانیکی، به این نکته دقت داشته باشید که ماشین آلات باید از خارجی‌ترین قسمت سازه کار تخریب را آغاز کنند و به نکات ایمنی پایبند باشند.
- از دیگر اشتباهات مهم تخریب ساختمان مربوط به زمانی است که تخریب سازه بدون توجه به بناهای مجاور آن ساختمان انجام شوند. باید از ابتدا مطمئن بود که ساختمان‌های کناری آسیب نمی‌بینند و خطری آن‌ها را تهدید نمی‌کند. این مساله به خصوص در مورد ساختمان‌های قدیمی‌تر که در ساخت آن‌ها به این نکته توجه نشده و ساختمان‌های کنارهم به همدیگر تکیه داده‌اند، اهمیت دارد.
رعایت نکات مهم برای اشتباهات کمتر در تخریب سازه
در ادامه برخی نکات را ذکر می‌کنیم که توجه به آن‌ها کمک می‌کند کمترین اشتباهات ممکن در تخریب ساختمان انجام شود:
- قبل از شروع به تخریب کردن هر ساختمان، مطمئن شوید که آن بنا در هیچ یک از جهت‌ها دیوار مشترک با همسایگانش ندارد. توجه به این نکته از یکی از اشتباهات مهم تخریب ساختمان جلوگیری می‌کند.
- پیش از آغاز به کار تخریب سازه، لازم است مجوز و پروانه مورد نیاز برای اجرای عملیات تخریب را اخذ کنید.
- حتما باید قبل از هر اقدامی در جهت تخریب، همه انشعابات گاز، برق و آب توسط شرکت‌های مربوطه قطع شوند تا در حین خراب کردن سازه مشکلی به وجود نیاید.
- یک نکته مهم در تخریب ساختمان، محافظت از محیط اطراف سازه است. به ویژه پیاده رو و خیابان در معرض خطر سقوط مصالح ساختمانی هستند. به همین دلیل باید معابر اطراف را بست تا عبور و مرور انجام نشود یا با کمک داربست و توری‌های سیمی از سقوط نخاله‌ها در حین تخریب جلوگیری کرد. اگر منع رفت و آمد افراد از آن محل امکان‌پذیر نباشد، لازم است با استفاده از براکت‌ها از مسیر مورد نظر محافظت شود.
- توجه داشته باشید که عملیات تخریب باید از بالاترین طبقه ساختمان آغاز شود و طبقه به طبقه به سمت پایین ادامه پیدا کند. برهم زدن این نظم و ترتیب می‌تواند باعث خطرات جدی شود و از اشتباهات مهم تخریب ساختمان است که گاها باعث خسارات جانی شده است.
- اگر خطر پرت شدن کارگران در حین کار وجود دارد، استفاده از کمربند ایمنی برای محافظت از جان آن‌ها ضروری است.
